راه های مختلف نفوذ شیطان
🗣 پرسش :

مراد از این که شیطان از پشت، جلو، چپ و راست انسان را محاصره می‌کندچیست؟
✍ پاسخ:

خداوند در قرآن از قول شیطان نقل میفرماید که آن لعین گفت :

لآتِیَنَّهُم مِّن بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَیْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِم

یعنی :

از پشت، جلو، چپ و راست انسان را محاصره می‌کنم.

حال سوال این است که مراد از این که شیطان از پشت، جلو، چپ و راست انسان را محاصره می‌کندچیست؟
پاسخ این سوال را از دو روایت تقدیم میکنیم:
✋ از جلو :

1⃣ در روایتی آمده :

مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ مَعْنَاهُ أُهَوِّنُ عَلَیْهِمْ أَمْرَ الْآخِرَهًِْ 

یعنی امر آخرت را برای آنان آسان می‌کنم.

2⃣ در روایتی دیگر آمده :

أَمَّا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ فَهُوَ مِنْ قِبَلِ اَلْآخِرَةِ لَأُخْبِرَنَّهُمْ أَنَّهُ لاَ جَنَّةَ وَ لاَ نَارَ وَ لاَ نُشُورَ 

یعنی منظور از جانب آخرت است و به آنان خبر خواهم داد که نه بهشت و نه آتش و نه بعث و نشور در کار خواهد بود.
👣 از پشت:

1⃣ در روایتی آمده :

مِنْ خَلْفِهِمْ آمُرُهُمْ بِجَمْعِ الْأَمْوَالِ وَ الْبُخْلِ بِهَا عَنِ الْحُقُوقِ لِتَبْقَی لِوَرَثَتِهِمْ 

یعنی به آنان دستور می‌دهم اموال را جمع‌آوری کنند و حقوق را از این اموال نپردازند تا برای ورثه آنان باقی بماند.

2⃣در روایتی دیگر آمده :

أَمَّا خَلْفَهُمْ يَقُولُ مِنْ قِبَلِ دُنْيَاهُمْ آمُرُهُمْ بِجَمْعِ اَلْأَمْوَالِ وَ آمُرُهُمْ أَنْ لاَ يَصِلُوا فِي أَمْوَالِهِمْ رَحِماً وَ لاَ يُعْطُوا مِنْهُ حَقّاً وَ آمُرُهُمْ أَنْ لاَ يُنْفِقُوا عَلَى ذَرَارِيِّهِمْ وَ أُخَوِّفُهُمْ عَلَى اَلضَّيْعَةِ

یعنی از جانب دنیای آنان، به آنان دستور می‌دهم مشغول جمع‌آوری مال باشند و به آنان امر می‌کنم که اموالشان را به هیچ‌یک از ارحام و خویشاوندان نرسانند و حقّی از آن را ندهند و به آنان دستور می‌دهم به ذرّیّه و فرزندانشان زیاد ندهند و آنان را از تباه‌شدن اموالشان بیم می‌دهم.
👉 از راست:

1⃣ در روایتی آمده :

عَنْ أَیْمانِهِمْ أُفْسِدُ عَلَیْهِمْ أَمْرَ دِینِهِمْ بِتَزْیِینِ الضَّلَالَهًِْ وَ تَحْسِینِ الشُّبْهَهًِْ 

یعنی دینشان را با آراستن گمراهی و زیبا نشان‌دادن شبهه‌ها تباه می‌کنم.

2⃣ در روایتی دیگر آمده :

أَمَّا عَنْ أَيْمَانِهِمْ يَقُولُ مِنْ قِبَلِ دِينِهِمْ فَإِنْ كَانُوا عَلَى ضَلاَلَةٍ زَيَّنْتُهَا وَ إِنْ كَانُوا عَلَى اَلْهُدَى جَهَدْتُ عَلَيْهِمْ حَتَّى أُخْرِجَهُمْ مِنْهُ 

یعنی این است که شیطان می‌گوید: [از جانب دینشان] اگر گمراه باشند این گمراهی را برای آنان زیبا نشان می‌دهم، و اگر در راه درست باشند، آن‌قدر تلاش می‌کنم تا آن‌ها را از این راه راست خارج سازم.
👈از چپ :

1⃣ در روایتی آمده :

عَنْ شَمائِلِهِمْ بِتَحْبِیبِ اللَّذَّاتِ إِلَیْهِمْ وَ تَغْلِیبِ الشَّهَوَاتِ عَلَی قُلُوبِهِم 

یعنی از طریق ترغیب آنان به لذّت‌ها و چیره‌کردن شهوت‌ها بر دل‌های آنان.

2⃣ در روایتی دیگر آمده :

أَمَّا عَنْ شَمَائِلِهِمْ يَقُولُ مِنْ قِبَلِ اَللَّذَّاتِ وَ اَلشَّهَوَات

یعنی این است که شیطان می‌گوید:از ناحیه‌ی لذّت ها و شهوت ها.
📚بحار الأنوار، ج۶۰، ص۱۵۲

📚 تفسیر قمی، ج۱، ص۲۲۴