تعریف رسانه

«رسانه به معنای عام و فراگیر، ابزار ذخیره و انتقال پیام است. در اصطلاح دقیق تر علمی و حرفه ای، رسانه، وسیله انتقال اطلاعات، عقاید، افکار و ایده های فرد و جامعه است. بر اساس این تعریف، رسانه می تواند از نوع انسانی، سازمانی یا تکنولوژیک باشد. زبان نیز نوعی رسانه است. همچنین، مدرسه و دانشگاه، رسانه های جمعی، از مطبوعات گرفته تا تلگراف، تلفن، رادیو، اینترنت و تلویزیون، نوعی رسانه است».[1]

اهمیت رسانه های جمعی به ویژه تلوزیون در فرهنگ سازی

« در جهان امروز وسایل ارتباط جمعی مانند: روزنامه، رادیو، تلویزیون و سینما و جدیداً اینترنت با انتقال اطلاعات، شکل دهی و مبادله افکار عمومی در توسعه و تغییر فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی را ایفا می کنند؛ به طوری که کمتر حادثه و جریان مهم اجتماعی را می توان یافت که رسانه ها در پیدایش و شکل         گیری آن هیچ نقشی ایفا نکرده یا حداقل در گسترش، نشر یا کنترل آن سهمی نداشته باشند.

برلسون و جان ویتس، درباره تأثیرات وسایل ارتباط جمعی می نویسند:

اثرگذاری وسایل ارتباط جمعی بسیار وسیع و گوناگون می باشد. این آثار ممکن است در درازمدت و یا در کوتاه مدت بروز نماید. ممکن است قوی یا ضعیف باشد. این اثرات ممکن است از جنبه های مختلفی که در محتوای ارتباطات وجود دارد، نشأت گیرد. ممکن است روانی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باشد و همچنین احتمال دارد بر روی عقاید،  ارزش ها، مهارت ها، سلیقه ها و رفتارهای ظاهری تأثیر بگذارد.

در بین وسایل ارتباط جمعی، تلویزیون به دلیل گیرایی و جذابیت های خاص خود نقش و سهم بیشتری در انتقال الگوهای رفتاری و فرهنگ سازی دارد و از آنجا که مخاطبین تلویزیون گروه معدودی نیستند و تمامی گروه های سنی، مخاطب پیام های تلویزیون قرار می گیرند، این رسانه در سطح بسیار کلان و بر کل جامعه تأثیر می گذارد. علاوه بر این سهولت استفاده از تلویزیون و تنوع برنامه های آن، اهمیتش را دوچندان می کند.

مک لوهان معتقد است تلویزیون ضمن آنکه همه مزایای وسایل دیگر را دربردارد با افزودن تصویر، قدرت نفوذ فوق العاده ای به دست آورده است. او بر این باور است که تلویزیون قادر است نه تنها در یک کشور بلکه در سراسر یک منطقه حتی در یک قاره جوی احساس برانگیز پدید آورد.

علاوه بر این تلویزیون چه به لحاظ آثار نمایشی و چه ازنظر ایجاد محبوبیت برای بازیگرانی که پس از ستاره شدن نه تنها آثار هنری آنان بلکه اعتقادات، ذهنیت و رفتار فردیشان برای قشر وسیعی از مخاطبان به ویژه نوجوانان و جوانان الگوساز است، حائز اهمیت می باشد.

اهمیت نقش تلویزیون در ایران

در کشور ما، ایران فاکتورهایی همچون: حجم بالای تماشای تلویزیون، افزایش کمی شبکه های تلویزیونی، تنوع برنامه ها، راه یافتن تلویزیون به دورترین و محروم ترین مناطق، و از همه مهم تر سرپرستی و نظارت ولایت فقیه بر صدا و سیما سبب شده مردم، سیما را سخنگوی حکومت اسلامی بدانند و اعتماد عمومی به رسانه ملی به ویژه تلویزیون بیشتر جلب شود و از سوی دیگر غلبه عواطف و احساسات در خلقیات مردم ایران زمینه را برای  اثر پذیری افکار عمومی از پیام های مستقیم سیما مساعدتر کرده است. نکته مهم دیگر این است که در جامعه ما، بیش از اکثر جوامع دیگر، از این رسانه انتظار می رود که به مسائل تربیتی فرهنگی توجه کند. »[2]

امام خمینی رحمه الله در این زمینه می فرماید:

« رادیو و تلویزیون یک دستگاهی است که هم در طرف تبلیغات فاسد اهمیت زیادی دارد و هم در طرف تبلیغات صحیح، این با آنطوری که از اول شاید آنهایی که درست کردند اینها را، نظر آموزشی داشتند به اینها، این دستگاه ها، تمام مطبوعات اینطور است منتها اهمیت تلویزیون بیشتر از همه است، اهمیت رادیو تلویزیون بیشتر از همه است، این دستگاه ها، دستگاه های تربیتی است ، باید تمام اقشار ملت با این دستگاه ها تربیت بشوند، یک دانشگاه عمومی است.»[3]

[1] افشار، اباذر، رسانه ملی و نهادینه سازی فرهنگ عفاف و حجاب،قم، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران،1393،ص30.
[2] پیشوایی، فریده، حجاب و عفاف در سیما، تهران، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران،1386، صص8-9.
[3] خمینی، روح الله، صحیفه نور، تهران، موسسه نشر وتنظیم آثار امام خمینی،ص203.